Mỗi dự án chuyển đổi số đều trải qua bốn giai đoạn: khởi tạo, thăm dò triển vọng, hội nhập và trưởng thành, và mỗi giai đoạn này đều cần có một phương pháp lãnh đạo phù hợp. Và dưới đây sẽ là những hướng dẫn chi tiết dành cho bạn.
Ngày nay, kỹ thuật số đang có những ảnh hưởng mạnh mẽ đến hầu hết mọi ngành công nghiệp. Pierre Nanterme, Giám đốc điều hành của công ty Accenture đã nhấn mạnh trong Diễn đàn Kinh tế Thế giới (2016) rằng kỹ thuật số là nguyên nhân chính khiến cho hơn một nửa số công ty trong danh sách Fortune 500 biến mất kể từ năm 2000. Các doanh nghiệp hiện tại trong danh sách này đều có đặc điểm chung là khả năng phát triển nhanh chóng, sự năng động, và được hỗ trợ bởi những công nghệ tiến bộ như IoT, giao diện người-máy ảo và AI (Dixon và cộng sự, 2020). Ngày nay, để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp cần phải đối mặt với các quyết định tái cấu trúc và chuyển đổi để bắt kịp với xu hướng phát triển nhanh chóng của công nghệ.
Trong bản công bố Tầm nhìn Thịnh vượng Chung 2030, chính phủ Malaysia đã cam kết hỗ trợ quá trình chuyển đổi số (DT). Như MEA đã chỉ ra vào năm 2019, chuyển đổi số là một thành phần quan trọng trong việc chuyển đổi nền kinh tế số, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bản Kế hoạch chi tiết chuyển đổi kinh tế số Malaysia, hay MyDigital, ra mắt vào ngày 19 tháng 2 năm 2021 đóng vai trò như kim chỉ nam, dẫn đường cho nền kinh tế số hỗ trợ thúc đẩy phục hồi kinh tế.
Đến năm 2025, Malaysia dự kiến nền kinh tế số sẽ đóng góp 22,6% vào GDP cả nước qua việc tạo ra 500.000 việc làm mới, cho phép mọi hộ gia đình truy cập Internet và môi trường học tập trực tuyến.
Malaysia cũng đang đầu tư khoảng 70 tỷ RM cho chương trình số hóa quốc gia. Dự kiến, chương trình này sẽ thúc đẩy 1,2 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa ứng dụng thương mại điện tử trong 5 năm tới. Chương trình nghị sự MyDigital đang hướng tới việc tích hợp với chuỗi giá trị toàn cầu thông qua hệ sinh thái kỹ thuật số bền vững, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng giá trị các ngành, hỗ trợ các công ty đổi mới và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu hiện tượng phân chia ngành kỹ thuật số. Đây là cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển chuyển đổi số tại Malaysia.
Chuẩn bị để trở thành đất nước đi đầu trong tương lai số
Kỹ thuật số đang thúc đẩy nhu cầu cho các sự thay đổi, tuy nhiên, những thay đổi đó cần được thực hiện bởi con người. Vì vậy, các nhà lãnh đạo đóng vai trò then chốt trong quá trình này. Quá trình chuyển đổi số là một quá trình tổng thể, chứ không nhắm vào một mục tiêu cụ thể nào cả. Vậy nên, sự thành công của quá trình này phụ thuộc vào tất cả các yếu tố ở mọi giai đoạn. DT bao gồm cả việc áp dụng công nghệ, cũng như khả năng lãnh đạo (Karr, 2019).
Trong kỷ nguyên Công nghiệp 4.0 hiện nay, cùng với các cuộc cách mạng công nghiệp (Clawson, 2003); các tố chất lãnh đạo đã thay đổi với tâm điểm là hướng tới sự dẫn đầu kỹ thuật số. Khả năng lãnh đạo trong thời kỳ chuyển đổi số liên quan đến các đặc điểm: nền văn hóa năng động; tác nhân thay đổi; tuyển dụng và giữ chân những tài năng am hiểu về kỹ thuật số; phá vỡ các rào cản giữa các phòng ban; cũng như sự gián đoạn và tương đồng kỹ thuật số.
Triển khai mô hình DTLBB cho Malaysia
Nghiên cứu về Hộp đen lãnh đạo chuyển đổi số (DTLBB) cũng liệt kê các quá trình chuyển đổi số khác nhau do Annacone (2019) đề xuất, cụ thể là:
Quá trình chuyển đổi
Chuyển đổi miền
Chuyển đổi mô hình kinh doanh
Chuyển đổi tổ chức.
Việc tổng hợp các kiến thức thực tế về lãnh đạo số đã tạo cơ hội cho các doanh nghiệp chuẩn bị các yếu tố cần thiết cho việc thực hiện chuyển đổi số, cũng như giúp ban lãnh đạo có cái nhìn xuyên suốt về quá trình chuyển đổi bền vững.
Để xác định lý do thất bại của các dự án chuyển đổi số, một nghiên cứu đã được thực hiện trên một mẫu gồm 645 tập đoàn tại Malaysia, bao gồm 314 công ty TNHH tư nhân và 331 doanh nghiệp siêu nhỏ (21%), nhỏ (30%), vừa (24%) và các tập đoàn quy mô lớn (25%). Bước tiếp theo là nghiên cứu các cuộc phỏng vấn với các giám đốc điều hành C-suite cho các công ty hàng đầu tại Malaysia.
Quá trình chuyển đổi số bao gồm các giai đoạn: khởi tạo, thăm dò triển vọng, hội nhập và trưởng thành. Những giai đoạn này đóng vai trò rất quan trọng đối việc lãnh đạo số.
1. Khởi tạo: Giai đoạn này bao gồm việc đánh giá lại các mục tiêu, phân bổ nguồn lực, đánh giá tiêu chuẩn so với các thực tiễn và việc sẵn sàng hướng tới chuyển đổi số. Đây được gọi là chiến lược chuyển đổi phù hợp với định hướng và yêu cầu của tổ chức.
2. Thăm dò triển vọng: Trong giai đoạn này, để các lãnh đạo cấp cao thực hiện được quá trình chuyển đổi số bền vững, cần phải liên tục sửa đổi các quyết định, bao gồm thiết lập vai trò và chức năng cần thiết của chuyển đổi số. Quá trình tư duy ở mức độ cao này sẽ giúp cho ra các kết quả mong muốn.
3. Hội nhập: Giai đoạn này bao gồm phân tích dữ liệu và quyết định dựa trên các dữ liệu. Các quyết định kinh doanh quan trọng được đưa ra dựa trên phân tích dữ liệu được cung cấp bởi các chuyên gia sử dụng nền tảng số để khai thác dữ liệu khách hàng. Trong đó, sự tham gia của các quản lý cấp cao sẽ định hướng rất nhiều cho các quyết định quan trọng này.
4. Trưởng thành: Trong giai đoạn cuối cùng này, chúng ta sẽ được thấy kết quả của các giai đoạn trước, theo đó các quy trình truyền thống sẽ được chuyển đổi thành các chức năng số. Mọi quy trình và hệ sinh thái quản lý dữ liệu đều được số hóa hoàn chỉnh, cho phép các bên liên quan hợp tác nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Trong mọi giai đoạn, ý thức về tầm quan trọng của lãnh đạo là chìa khóa cho hành trình chuyển đổi số. Do đó, sở hữu những tố chất lãnh đạo cần thiết sẽ thúc đẩy sự thành công của quá trình này.
Các tố chất lãnh đạo trong giai đoạn khởi tạo
Đối với giai đoạn khởi tạo, cần có ba tố chất lãnh đạo:
Quản lý nguồn lực đa dạng: Một nhà lãnh đạo cần tiếp cận các cách thức và phương tiện đa dạng để trích xuất và phân tích dữ liệu nhằm đưa ra quyết định tốt hơn. Nếu không, dữ liệu một phía có thể không mang lại kết quả mong muốn và có thể gây ra các tổn thất gây ra bởi các quyết định không phù hợp.
Chuỗi nhân tài toàn diện: Một nhà lãnh đạo có thể cần phải cân bằng quá trình chuyển đổi số giữa nguồn lực giỏi cùng với sự phức tạp và tốn kém trong việc việc tuyển dụng họ.
Sự trưởng thành về kỹ thuật số: Sự trưởng thành về kỹ thuật số rất quan trọng trong việc giúp người lãnh đạo duy trì các chức năng kinh doanh tối ưu và cũng như hiểu được các công nghệ hỗ trợ.
Khả năng lãnh đạo trong giai đoạn thăm dò triển vọng
Đối với giai đoạn thăm dò triển vọng, các nhà lãnh đạo trong thời kỳ số cần có tầm nhìn bao quát. Do đó, hai tố chất lãnh đạo quan trọng cần có trong giai đoạn này là:
Khả năng xác định mối đe dọa và các cơ hội kỹ thuật số
Tinh thần kinh doanh số. Đây là giai đoạn mà các cấu trúc và quy trình cần thiết để thực hiện chuyển đổi được xây dựng dựa trên các thách thức và cơ hội, cũng như được củng cố qua việc nâng cao vai trò của người lãnh đạo.
Thiết kế là giai đoạn mà một nhà lãnh đạo thời kỳ số dẫn đầu quá trình chuyển đổi.
Trong quá trình này, một nhà lãnh đạo thời kỳ số sẽ thể hiện các đặc điểm khởi nghiệp thời kỳ này, đặc biệt là việc phân quyền trách nhiệm và một số cấp độ quyền hạn sử dụng chức năng để phát triển kinh doanh.
Trong bối cảnh ngày nay, việc kinh doanh số không thể được thực hiện trong một sớm một chiều vì nó đòi hỏi các kỹ năng và liên quan đến các phương pháp thực hành để xác định các cơ hội kinh doanh dựa trên các công nghệ phù hợp, cũng như loại bỏ các mối đe dọa. Vì các nhà lãnh đạo ngày nay đều là những nhân tài trẻ, họ cần phải lựa chọn các phương pháp chuyển đổi số một cách phù hợp. Hơn nữa, nhóm tài năng này thể hiện sự minh bạch và thái độ tốt cho sự phát triển và chuyển đổi số.
Năng lực lãnh đạo trong giai đoạn hội nhập
Đối với giai đoạn hội nhập, các nhà lãnh đạo cần có sự hiểu biết về kỹ thuật số, về bí quyết kinh doanh, các kỹ năng kết hợp lấy con người làm trung tâm, cũng như có khát khao hiểu được các tố chất cần thiết để duy trì quá trình chuyển đổi số. Giai đoạn này rất quan trọng, do đó các nhà lãnh đạo thời kỳ số cần phải có khả năng quan sát và xác định các kết quả cũng như các lỗ hổng khi thực hiện chuyển đổi.
Quá trình chuyển đổi số được hỗ trợ bởi các quy trình/công cụ lấy kinh doanh số làm trung tâm. Ví dụ: một nhà lãnh đạo kỹ thuật số có thể sử dụng các nền tảng số để thu thập tài liệu và báo cáo trong thời gian thực, từ đó xử lý thông tin một cách hiệu quả.
Hơn nữa, để người lãnh đạo giao tiếp hiệu quả và nhanh chóng với nhân viên và các bên liên quan khác, họ cần sử dụng các công nghệ dưới dạng các công cụ, hệ thống và/hoặc ứng dụng số, từ đó thúc đẩy cân bằng công việc và các quan hệ cá nhân và phúc lợi của người lao động. Do đó, doanh nghiệp cần các nhà lãnh đạo có cái nhìn bao quát về các chức năng kinh doanh được cung cấp từ bên trong hoặc bên ngoài. Trong mọi trường hợp, điều quan trọng là phải vạch ra ma trận kỹ năng kỹ thuật số để xác định đúng nhu cầu phát triển và nguồn nhân lực.
Khả năng lãnh đạo trong giai đoạn trưởng thành
Đối với giai đoạn trưởng thành, vai trò của nhà lãnh đạo thời kỳ số là bảo vệ và tạo ra các giá trị. Đối với giai đoạn trưởng thành của tổ chức đang trong giai đoạn chuyển đổi số, một nhà lãnh đạo cần phải có các quyết định dựa trên dữ liệu để tạo ra một hệ sinh thái hiệu quả, bảo vệ các giá trị kinh doanh. Ví dụ: một hệ thống giám sát toàn diện được hỗ trợ bởi dữ liệu sẽ thúc đẩy việc cung cấp dịch vụ với chất lượng tốt hơn cho thị trường/phân khúc mục tiêu. Điều này có thể được phát triển nhờ việc xử lý và quản lý hệ thống.
Trong giai đoạn này, những tố chất của các nhà lãnh đạo thời kỳ số là tạo ra các giá trị thông qua các nền tảng số. Do đó, các nền tảng kỹ thuật số phải có khả năng kết nối nhân viên với ban quản lý, doanh nghiệp với thị trường mục tiêu và bất kỳ nhà lãnh đạo kỹ thuật số nào với các nhóm của họ. Sự kết nối giữa hai phân khúc sẽ tạo ra giá trị hoàn thành quá trình chuyển đổi số; nếu không thì các nền tảng số sẽ trở nên không khả thi.
Tóm lại, nhà lãnh đạo cần phải kiến tạo và duy trì giá trị của việc kết nối phù hợp với kinh doanh số.
Hộp đen dẫn đầu chuyển đổi số (DTLBB) được phát triển và định nghĩa như sau, với trục y biểu thị loại chuyển đổi và thời gian, trục x biểu thị chu trình chuyển đổi. Đồ thị này đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu và vạch ra chiến lược lãnh đạo và chu trình chuyển đổi phù hợp. Vì sau cùng, chắc chắn là bạn sẽ không muốn thực hiện chuyển đổi thất bại đâu!
